[align=justify]
استان گلستان با داشتن تاریخ کهن پنج هزار ساله و سکونت اقوام مختلفی چون فارس ، ترکمن ، ارامنه ، کرد ، بلوچ ، عرب و ... از تنوع قومی و فرهنگی خاصی برخوردار است به گونه ای که می شود چنین پنداشت استان گلستان خود ایرانی کوچک است این اقوام با این که هر یک ، فرهنگی ویژه به خود را دارا
هستند ، سالیان سال است که به آداب و رسومی که برخی از آن ها مشترک بین این اقوام و برخی و برخی هم ویژة گروهی از آنان است .عید باستانی نوروز : این عید یکی از اعیاد باستانی و برجستة ایرانیان است که از گذشته ای دور تا به اکنون با مراسمی خاص برگزار شده است . در استان گلستان نیز از اوایل اسفند در برخی از نواحی گروه دو نفرة نوروزخوانان اشعاری را که به مناسبت فرارسیدن عید نوروز سروده شده می*خوانند و از صاحبان منازل مژدگانی می*گیرند . مردم مژدگانی دادن را شگون دانسته و مقدم آن ها را به عنوان پیام آوران بهار گرامی می*دارند . در آخرین چهارشنبه هر سال هم با شادی به استقبال نوروز رفته و با روشن کردن آتش در چند نقطه و پریدن از روی آن را جشن می*گیرند .همة گلستانی ها با هر قومیتی که دارند با پوشیدن لباس های نو و پهن کردن سفرة هفت سین در تعطیلات نوروز به دیدار یکدیگر می*روند در روز سیزدهم نیز آن ها به دامن طبیعت رفته و نحسی سیزده باسیر در طبیعت از بین می برند .

عید قربان

این عید ، عیدی بزرگ برای مسلمانان است . در این عید ، ترکمن ها خانه های خود را آراسته و تزیین می نمایند . بهترین لباس های خود را پوشیده و شیرینی های گوناگون را فراهم می نمایند و چشم به راه مهمان می نشینند . این رسم ، به مانند عید نوروز باستانی ایرانیان است . در گذشته ، ترکمن ها تنها خوراک های گوناگونی را از گوشت پخته و آن ها را برای همسایگانشان می*فرستادند و سال خوب و پربرکتی برای آنان آرزو می کردند . هم چنین در عید قربان پسران و دختران بیشتر از معمول به بازی می*پردازند . از جمله این که تعدادی پسر و دختر در جایی گرد هم می ایند و با چند چوب و ریسمان ، تابی را که در اصطلاح محلی به آن سنجق می*گویند . درست کرده و تاب می*خورند و به دید و بازدید یکدیگر می*روند . مردم توانگر فارس زبان استان گلستان هم قربانی کرده و این روز را جشن می*گیرند .

ماه مبارک رمضان و عید فطر

ترکمن ها چند روز پیش از فرارسیدن این ماه گوسفند می کشند و همسایگان و خویشاوندان را برای تناول فرا می*خوانند .

رقص خنجر

در این رقص که با حرکات متهورانه ای هم همراه است ، ابتدا جوانان ترکمن لباس های سنتی خود را پوشیده به دور هم حلقه زده و دست به گردن یکدیگر می اندازند . بعد شمشیر دار در میان قرار گرفته و ذکر خوانده می*شود . تعداد خاصی در عدد ذکرخوانان مطرح نبوده و گاه شش و گاه هشت نفر یابیشتر در میان می*آیند و به ذکرخوانی می*پردازند . این رقص زیبا که سراسر هیجان ، حرکات و فریاد است آن قدر ادامه پیدا می*کند تا یکی از افراد از شدت التهاب غش کند و بیفتد . سپس شمشیردار به گوش او غزلیاتی می*خواند تا به هوش آید

آئین آق آش
آئین "آق آش یا آق قوین" از بهترین و متداول ترین آئینهای رایج در بین ترکمنها که جشن 63 سالگی یا جشن همسن شدن با پیامبر گرامی اسلام، از آئینهای سنتی و دیرینه بوده که هنوز نیز در گوشه و کنار استان گلستان و در بین قومهای مختلف این استان رواج داد.

این آئین به نامهای آق آش و یا آق قوین معروف و مرسوم بوده و عشق و اردات قوم ترکمن به پیامبر گرامی اسلام و دین مبین اسلام را نمایان می سازد و برگزاری این جشن برای قوم ترکمن نوعی افتخار و اردات به نبی مکرم اسلام به شمار می آید.

اجرای این آئین نشانه ای از احترام گذاشتن به سالمندان بوده و در گذشته بیش از دوران کنونی رواج داشته و طی سال با رسیدن هر فرد ترکمن به سن 63 سالگی شاهد برگزاری این جشن سنتی و آئینی در گوشه و کنار گلستان بوده ایم.


این جشن که نمادی از رفتار شایسته و فاصله گرفتن از تیرگی ها و بدی هاست در گذشته همراه با مراسمهای خاصی اجرا می شد و مردان ترکمن که به آق آش نائل می شدند، با ذبح گوسفندی سفید ولیمه می دادند و غذاهایی به رنگ سفید طبخ می کردند. جشن آق آش یا آق قوین از جشنهایی است که بین اقوام ترکمن از دیرباز تاکنون رایج بوده است.

آق قوین به معنای گوسفند سفید بوده و به آن معناست که برای قربانی کردن و ذبح از گوسفند سفید استفاده می شد. گرفتن این جشن نوعی خوش یمن و خوش صواب محسوب می شد و علت برگزاری این جشن را باید در فرهنگ ترکمن جستجو کرد.

زندگی ترکمنهای اولیه وابسته به کوچروی و دامداری بود و به دلیل جنگهای پی درپی، وضعیت نامناسب اقتصادی و بهداشتی و تهاجمات مکرر همسایگان به اقوام ترکمنها موجب می شد که کمتر فردی به سن63 سالگی برسد و از طرف دیگر این سن منطبق با سن بابرکت پیامبر اسلام بوده و هر فردی که به این
سن می رسید برای وی جشن آق قوین برپا می کردند.


ترکمنها قبل از اسلام پیرو دین شامانیزم بوده و یافته ها نشان می دهد که برگزاری جشن آق آش یا آق قوین ریشه در گذشته های دور نداشته و بعد از پذیرش اسلام توسط اقوام ترکمن بین آنها رواج یافته است.پذیرش دین اسلام موجب شد تا ترکمن ها برای ارادت به پیامبر اسلام، جشن آق آش یا جشن 63 سالگی
را برپا کنند که نوعی ارادت نشان می دهند.

اگرچه نوع جشن در بین اقوام مختلف ترکمن یکی است ولی از نظر کیفیت برگزاری تفاوتهایی به چشم می خورد. در بین یمودهای ترکمن رسم برآن بود که در جشن آق آش باید غذای آبگوشت به عنوان ولیمه داده می شد و گوشت آن نیز باید از همان آق قوین که گوشت گوسفند سفید ذبح شده بود، تامین می شد.

برخی تیره های قوم تکه مانند آق تمش، پوست را بین مردمان روستاهی حاشیه و چادرنشینان تقسیم می کردند و تیره جونی نیز این کار را انجام می داد.

برگزاری برخی سورها مانند مسابقه اسب سواری، گورش یا کشتی سنتی در آئین های آق آش متدوال بود که برگزاری آن بستگی به وضع مالی فرد داشت. افراد "بای" یا ثروتمند جشن آق قوینشان را با مراسم های دیگری مانند کشتی گورش یا اسب چپانی همراه می کردند و افراد معمولی نیز کمتر به این مراسمها
می پرداختند.

در آئین کشتی گورش که در آق آش برگزار می شد، کشتی گیران حرفه ای از روستاهای مختلف شرکت می کردند و پهلوانان از دو فن معروف "سورشما و یان بشی" استفاده می کردند.

این جشن مناسبت خاصی نداشت و فقط در سالروز 63 سالگی مردان ترکمن اجرا می شد و اکنون بیشتر در مراکز و مناطقی رواج دارد که هنوز شهرنشینی در آن به خوبی رواج نیافته است.

اکنون این آئین در برخی مناطق هوتن، برخی روستاهای گمیش تپه، برخی روستاهای شمال آق قلا که هنوز نسیم مدرنیزم شهری به آنها نرسیده و جدایی از سنتها در آن شکل نگرفته، به ندرت رواج دارد و به چشم می خورد.

گذر از جامعه سنتی به سوی جامه مدرن موجب تغییر در فرهنگ، نگرش، پوشش، باورها، اعتقادت و رسومهای محلی می شود و برخی جشنها نیز از بین می رود و آئین آق آش نیز دستخوش تغییرات شده و دیگر کمتر کسی این جشن را برپا می کند.

این در حالیست که این آئین سنتی، نمادی از تکریم به پیران و سالخوردگان بوده که اکنون در پس شهرنشینی و مشکلات زندگی این سنت رنگ و بوی خود را باخته و توجه به این قشر کمتر شده است.

ترکمن ها

«الله یولی» مراسمی ترکمنی است که چند روز پیش از شروع ماه مبارک رمضان آغاز می شود و با قربانی و نذری دادن به آشنایان همراه است. در این مراسم که اغلب مردانه است، افراد در خانه فرد نذری دهنده جمع می شوند و غذا می خورند. برای زنان نیز که در خانه های خود هستند، نذری فرستاده می شود. این مراسم در حقیقت نوعی بخشش در راه خداست؛ و عبارت «الله یولی» به معنای «در راه خدا» می باشد. از دیگر سنت های جالب مردم ترکمن در این ماه می توان به آشتی کنان قبل از فرارسیدن ماه رمضان اشاره کرد. ترکمن ها بر این باورند که بدون آشتی با برادران دینی روزه فرد مورد قبول درگاه الهی واقع نمی شود. در مراسم آشتی کنان یکی از ریش سفیدان «باش اولی» نامیده می شود، نقش آشتی دهنده را بازی می کند. باش اولی در خانه اش سماور را روشن کرده و چای دم می کند و آن دو نفر را که نسبت به هم کدورتی دارند، بدون اطلاع از یکدیگر دعوت می کند و مراسم آشتی کنان را راه می اندازد.

ترکمن ها برای دیدن ماه نو ماه رمضان نیز رسومی دارند. وقتی فردی هلال ماه را ببیند، آیه 189 سوره بقره را تلاوت می کند، بعد از رویت هلال افراد مسن دست به محاسن خود کشیده و بعد به صورت دیگران نگاه می کنند. آنها عقیده دارند که نباید به سمت ماه و خورشید، آب کثیف، زباله و خاکستر بریزند و این اعمال را ناپسند می شمارند. اشاره کردن با انگشت به سوی ماه را نیز امری قبیح شمرده و در صورتی که فردی به ماه اشاره کند به او می گفتند که باید انگشتی را که با آن به ماه اشاره کرده، گاز بگیرد که به این کار «بارماق دیشله مک» می گفتند.

ترکمن ها معتقدند که در شب های قدر حضرت خضر و حضرت الیاس در گردش هستند و به هر کس برخورد کنند او را خوشبخت خواهند کرد و بر این باورند که تمام آب های شور دنیا در این شب شیرین می شوند.

یکی از جالب ترین رسوم ترکمن ها، تهیه جهیزیه دختران در شب های ماه مبارک است. در این شب ها دختران جوان و دم بخت ترکمنی تا سحر بیدار می مانند و به دوخت و دوز جهیزیه مشغول می شوند. هر دختر باید چهل عدد پیراهن بلند ترکمنی و چهل عدد نقش بالاق یا شلوار هفت تکه ترکمنی به عنوان جهیزیه به خانه شوهر ببرد و همه این ها را باید با دست های خود دوخته باشد.

_________________
[size=medium]دوبــــاره می ســـازمـــــت وطــــن , اگــــر چـــه بــــــا خـــــــشت جـــــــان خــــــویـــــش

ســـــتون بــــه سقــــــف تـــــــــو مــــــــی زنم , اگــــــر چـــه بـــا استــــخوان خــــویش[/size][/align]