رصدخانه مراغه

رصدخانه مراغه که بزرگترین رصدخانه جهان در دوره قبل از اختراع تلسکوپ بوده است در زمانی که مراغه به پایتختی توسط هلاکو خان مغول انتخاب شده بود روی تپه ای در غرب مراغه در استان آذربایجان شرقی ساخته شد. رصدخانه مراغه که امروزه فقط آثار کمی از آن باقی مانده است درسال657 به دستور هلاکو نوه چنگیزخان مغول و همت خواجه نصیرالدین طوسی بنا شده است. درساختمان و درتشکیل رصدخانه مراغه شخصیت هایی چون علامه قطب الدین فخرالدین مراغی،محی الدینمغربی ، علی بن محمود نجم الدین الاسـطرلابی و... شرکت داشته اند .بنای رصـدخانه ، 15سال طول کشید . به امر هلاکو کتب و اسباب و آلات علمی و نجومی بسیار که از فتح بغداد بدست آورده بود درآنجا متـمرکز گردید .
رصدخانه مراغه تا سال 703هجری آباد بوده لیـکن پس از آن بر اثر زلزله های سخت ، بی توجهی حکام رو به ویرانی رفت و درحال حاضر آثاری از بناهای متعلقه آن باقی مانده است. رصدخانه مراغه تا زمان سلطان محمد خدابنده مشغول به کار بوده است و تاریخ ویرانی آن بطور کامل و دقیق هنوز مشخص نشده ولی در نوشته های حمدالله مستوفی در سال 720 به ویران بودن آن اشاره شده است.


رصدخانه مراغه 167 سال پیش از احداث رصدخانه سمرقند ساخته شد و درزمان آبادانی یکی از معتبرترین رصدخانه های جهان بوده است.در آن زمان بفرمان قوبیلای قآن امپراطور چین و برادرهلاکو خان کارشناسانی برای آموزش و الگو برداری از رصدخانه مراغه به این شهر آمده،پس از مراجعت به چین رصدخانه ای به تقلید از رصدخانه مراغه ساختند. علاوه بررصدخانه چین همچنین رصدخانه های سمرقند، استانبول وهند از روی رصدخانه مراغه ساخته شده اند.

در جوار رصدخانه مراغه، سرایی عالی برای استفاده خواجه نصیرالدین طوسی و منجمین ساخته شده و مدرسه علمیه ای جهت استفاده طلاب دانشجو نیز احداث گردیده بود. رصدخانه مراغه فقط مخصوص رصد ستارگان نبود و یک سازمان علمی گسترده بود که بیشتر شاخه های دانش درس داده می شد. در همین جا بود که زیج ایلخانی به سال ۶۷۰ هجری(۱۲۷۶ میلادی) فراهم شد.خواجه نصیرالدین طوسی زیج ایلخانی را از روی رصدهای انجام شده در رصدخانه مراغه تدوین کرده است. زیج ایلخانی سده ها از اعتبار خاصی در بسیاری از سرزمین های آن زمان -از جمله در چین- برخوردار بوده است و در سال ۱۳۵۶ میلادی (۳۰۰ سال پس از مرگ خواجه نصیرالدین طوسی) ترجمه و در اروپا منتشر شد. قدیمی ترین نسخه زیج ایلخانی در کتابخانه ملی پاریس نگهداری می شود.

هم اکنون از بزرگ ترین مرکز علمی منطقه، تنها قسمت های کوچکی بر بلندای تپه مشرف به شهر مراغه باقیمانده است. خوشبختانه در طول دهه پنجاه با کاوش هایی که به سرپرستی دکتر پرویز ورجاوند انجام شد باقیمانده های این بنا مرمت شده است. در حال حاضر، گنبدی بزرگ به جهت حفظ بناهای باقیمانده بر روی آن قرار داده شده که ظاهرا به صورت نمایشگاه نیز از آن استفاده می شود.

نظرات شما عزیزان:

موضوعات مرتبط: جهانگردی و ایرانشناسی ، ،
برچسب‌ها: