آرامگاه باباطاهر

آرامگاه باباطاهر درشهر همدان در مرکز میدانی مستطیل شکل ، زیبا ، سرسبز ، با گنبدی فیروزه ای منشوری شکل ، بر قاعده ای هشت ضلعی بر بالای تپه ای کم ارتفاع قرار گرفته است . سقف آرامگاه کاشی کاری معرق می باشد .

برج آرامگاه بر قاعده ای هشت ضلعی واقع شده که ارتفاع آن از سطح فوقانی تپه ‪ ۲۰/۳۵‬ متر و از کف خیابان ‪ ۲۵/۳۰‬ متر می باشد .

ستون های هشت گانه برج ، قطعه سنگ مزار ، کف و پله های آرامگاه از سنگ گرانیت حجاری شده است و بنای اصلی نیز به ابعاد10 × 10 متر با مجموعه ای از منشورها پوشیده شده و دارای مدخل های ورودی و منفذهای نور است.
نما و فرش بنای آرامگاه باباطاهر همدان از سنگ است و در داخل آن کتیبه هایی از کاشی وجود دارد .

در محوطه داخلی آرامگاه ‪ ۲۴‬دو بیتی از سروده های باباطاهر بر روی ‪ ۲۴‬ قطعه سنگ مرمرین نوشته و نصب شده است . دو لوحه برنجی نیز در محوطه داخلی نصب شده است که یکی از آنها اسامی هیات موسس انجمن آثار ملی به هنگام ساختمان آرامگاه و دیگری نام برخی از شخصیت هایی است که در کنار بابا طاهر دفن شده اند. مساحت کل زیر بنای آرامگاه و باغ آن حدود 8965 متر مربع برآورد شده است. ترانه های شور انگیز بابا طاهر با لهجه دل پذیر لری سروده شده و ترجمان روح و قلب حساس و پر سوز این عارف گرانمایه است و اهل ذوق و حال را با جذبه خاصی تحت تاثیر و سحر خود قرار می دهد.

تاریخچه

آرامگاه بابا طاهر بر فراز تپه ای در شمال باختری همدان قرار دارد. این بنا در طول قرون مختلف شاهد تخریب و بازسازی های متعدد بوده است. در قرن ششم هجری یک برج هشت ضلعی آجری بر روی قبر بابا طاهر ساخته شد که بعدها بر اثر مرور زمان ویران شد. در زمان پهلوی اول از طرف شهرداری همدان بنای جدیدی به جای بنای قدیمی ساخته شد که مصالح آن بیشتر آجر بود.در جریان همین باز سازی، لوح کاشی مربوط به قرن هفتم هجری، که هم اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می شود، به دست آمد. بر روی این کاشی فیروزه ای رنگ، آیات قرآن مجید به خط کوفی برجسته نوشته شده است. احداث بنای جدید در سال ۱۳۴۴ خورشیدی با همت انجمن آثار ملی و شهرداری همدان و توسط مهندس محسن فروغی انجام شده است. این بنای تاریخی طی شمار ۱۷۸۰ در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۷۶ به ثبت آثار تاریخی و ملی ایران رسیده است. در اطراف بنای جدید فضای سبز وسیعی احداث شده است.

آرامگاه جدید، شاهکاری ممتاز و بدیع از معماری عصر جدید است که طرح اصلی آن تلفیقی از معماری قرن های هفتم و هشتم هجری و عصر حاضر است.

برخی از بزرگان و ادیبانی که در جوار مزار باباطاهر آرمیده اند:

• محمد ابن عبدالعزیز از ادیبان سده ۳ هجری
• ابولفتح اسعد از فقیه هان سده ۶
• میرزا علی نقی کوثر از دانشمندان سده ۱۳ و مفتون همدانی از شاعران سده ۱۴

درباره باباطاهر

باباطاهر همدانی ، معروف به « بابا طاهر عریان » ، عارف ، شاعر و دو بیتی سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری ایران و معاصر طغرل بیک سلجوقی بوده است . بابا لقبی بوده که به پیروان وارسته می داده اند و عریان به دلیل بریدن وی از تعلقات دنیوی بوده است .در میان مردم لر لقب بابا به پیران و مرشدان اهل حق نسبت داده می شود.

آثار

ترانه ها یا دو بیتی های باباطاهر در بحر هزج مسدس محذوف و به لری سروده شده است .
دو قطعه و چند غزل با گویش لری و مجموعه کلمات قصار به زبان عربی و کتاب سرانجام از آثار دیگر وی است . کتاب سرانجام شامل دو بخش عقاید عرفا و صوفی و الفتوحات الربانی فی اشارات الهمدانی است .

زندگی

از خاندان و تحصیلات و زندگی بابا طاهر اطلاعات صحیحی در دسترس نیست اما بنا به نوشته راوندی در راحهالصدور ، بابا طاهر در سال ۴۴۷ هجری با طغرل سلجوقی دیدار کرده و مورد احترام او نیز قرار گرفته است . در یکی از دوبیتی های مشهورش سال تولدش را به حروف ابجد گنجانیده که پس از محاسبه توسط میرزا مهدی خان کوکب به سال ۳۲۶ هجری رسیده است . او پس از ۸۵ سال زندگی وفات یافته است .
در شهر خرم آباد بنایی به نام بقعه باباطاهر وجود دارد که به اعتقاد برخی زادگاه بابا طاهر است .
نام این عارف ربانی در همه ماخذ ایرانی و خارجی باباطاهر ذکر شده است . این شاعر در دو بیتی هایش خود با روشنی بر این نام و نشانی تاکید می کند .

مو از روز ازل " طاهر بزادم / ازین رو نام باباطاهر ستم

باباطاهر از شعرای نامی و مشایخ بزرگ طریقت در اوایل قرن پنجم یعنی دوران باروری دانش معرفت در ایران می باشد . ولادتش در همدان می بایست در اوایل قرن چهارم هجری باشد . بعضی از محققین هم تولدش ، را با استفاده از حساب حروف ابجد از این دو بیتی استخراج کرده اند و سال تولدش را ۳۲۶ دانسته اند .

من آن بحرم که در ظرف آمد ستم / من آن نقطه که در حرف آمد ستم
ســــــــــــر الفی الف قدی برآیو / الف قـــــــدم که در الف آمد ستم

از نام پدر و گذشتگان او اطلاع درستی در دست نیست . در نزدیکی خاکدان باشکوه و بی پیرایه اش که ساختمانی ساده دارد گوری به نام فاطمه لاری می باشد که گروهی آن را دایه اش دانسته اند و گروهی دیگر آن را معشوقه و خواهرش ذکر کرده اند . درباره سال مرگش نجم الدین ابوبکر راوندی در کتاب راحه الصدور که در سال ۵۹۹ برای سلجوقشاه ابوالفتح کیخسرو نوشته است این گونه به معرفی باباطاهر پرداخته است:
شنیدم که چون سلطان طغرلبک به همدان آمد از اولیا سه پیر بودند ، باباطاهر و باباجعفر و شیخ حمشاد . کوهکی است بر در همدان آن را خضر خوانند بر آنجا ایستاده بودند ، نظر سلطان بر ایشان آمد کوکبه لشکر بداشت و پیاده شد و با وزیر ابونصر اسکندری پیش ایشان آمد و دست هایشان ببوسید . باباطاهر پاره ای شیفته گونه بودی ، او را گفت ای ترک با خلق خدا چه خواهی کرد . سلطان گفت آنچ تو فرمایی ! باباطاهر گفت آن کن که خدا می فرماید ....
سلطان بگریست و گفت چنین کنم . بابا دستش بستد و گفت از من پذیرفتی ؟ سلطان گفت آری ! بابا سر ابریقی شکسته که سال ها از آن وضو کرده بود در انگشت داشت بیرون کرد و در انگشت سلطان کرد و گفت مملکت عالم چنین در دست تو کردم بر عدل باش .

او با توجه به اینکه سلطان سلجوقی طغرل در سال ۴۴۷ هجری به همدان رفته بود نمی توان بر آن تکیه کرد و یا اینکه سال تولدش با آنکه اشاره شد درست نیست ، زیرا عمر باباطاهر ۱۲۲ سال می شود که به نظر بسیار بعید است . استاد فرزانه دکتر ذبیح الله صفا به استناد گفته هدایت در مجمع الفصحا سال مرگش را ۴۱۰ هجری ذکر کرده است که با توجه به سال تولدش درست به نظر می رسد .
اینک برای گذشتن از هاله های مبهمی که زندگی او را چون دیگر بزرگان در بر گرفته ، بهتر است زادگاه و نحوه زندگیش را از زبان خود شاعر بشنویم که به این دو بیتی ها بسنده می شود .

من اســـــــــپیده بازم همدانی / که لانه دارم انــــدر که نهانی
به بال خود پرم کوهان به کوهان / به چنگ خود کنم نخجیر بانی

و یا این دو بیتی دیگر:

بشم به الوند دامان مونشانم / دامن از هر دو گیتی ها وشانم
نشانم نوله و مـــویم به زاری / بی که بلبل هـــنی اول نشانم

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: